• Wash Trade, NFT dünyasının kaçınılmaz bir parçası olarak yerini almıştır. Fiyat manipülasyonları ve platform ödüllerinin tek elden alınmak istenmesiyle ortaya çıkmıştır. 
• Ethereum ekosistemindeki toplam NFT hacminin %45’i wash işlemlerden gelmektedir. Tüm NFT alım/satım işlem sayısının ise %1,5’u wash işlemlerdir.  
• Token ödülü yüksek olan NFT pazar yerlerinde wash trade yaygındır. Bunlar arasında LooksRare, X2Y2, Element, Blur ve SudoSwap öne çıkmaktadır. 
• Birçok yan sebep olmakla beraber NFT koleksiyonlarda wash trade olmasının ana sebebi yer aldığı NFT platformunun hacme bağlı ödüllendirmeleridir. 

Giriş

İlk günlerinden bugüne kadar kripto para piyasasının ne badireler atlatarak bugüne geldiğini az çok biliyoruzdur. Bunların içerisinde regülatif kararların etkileri, makro hareketlenmeler, iflaslar, hackler ve niceleri sayılabilir. Bütün bunların gerçekleştirdiği bir ekosistemde ise manipülasyonlar ve yanıltıcı istatistikler kripto para dünyasının bir parçası olmuştur. 

Fiyat değişimlerinin ve ardında yatan birçok şeyin kaçınılmaz parçası spekülasyonlar olmuştur. Gerek klasik finansta gerek ise merkeziyetsiz finansta bir öğeye dair “hype”ın ne kadar ilgi ve fiyat çektiğine denk gelmişizdir. Elon Musk’ın tweetleri ile Dogecoin yükselişleri herkesin aklına kazınmıştır diye düşünüyorum. 

Bu raporda ise temel alınacak konu gücünü manipülasyondan alan ve adından sıkça bahsettiren Wash Trade! Herkesin aşina olduğu bir terim olmasına ve hatta klasik finansta net bir şekilde yasaklanmış olmasına rağmen kripto para ve NFT dünyasında takip edilmeye değer birçok istatistik bırakan bir konudur. 

Wash Trade Nedir? 

“Wash Trade” bir ticaret yapılırken alım ve satım işleminin aynı yatırımcı tarafından gerçekleştirildiği alım/satım işlemleridir. Yapay bir aktivite yaratılır ve bu sayede fiyat manipülasyonları başta olmak üzere birçok durumun gerçekleştirilmesi sağlanmaya çalışılır. Stok piyasaları üzerinde çoğunlukla anlık olarak alım/satım emirlerinin oluşturulmasıyla gerçekleştirilir. Örnek olarak, bir yatırımcı 100 hisseyi alır ve aynı anda o 100 hisseyi satar. Bu işlemler gerçekte bir değişim yapmaz, ancak piyasa likiditesini artırmış olur. Likiditesi artan piyasa/hisse için ise talepler o yöne çekilir ve bu sayede fiyatlanmalar sağlanabilir. 

Elbette ki klasik piyasalarda bu tarz hareketler hatırı sayılır bir süredir illegaldir. Görece daha az regülasyona tabi olan kripto para piyasalarında ise wash trading manipülasyonları devam etmektedir. Bunun başlıca sebepleri arasında kripto para piyasalarında likidite ve hacmin daha kritik bir öneme sahip olması ilk olarak söylenebilir. İkincil olarak ise merkeziyetsiz finans dünyasında oluşturulan hacmin protokoller tarafından ödüllendirilmesi ve bu teşviklerden daha da yararlanılmaya çalışılması olarak söylenebilir. 

Kripto para evreninde en öne çıkan borsaların toplam hacimleri incelendiğinde toplam hacmin %1.34 ile %6.67’sinin wash trade’den kaynaklandığını görülmüştür. Regüle edilmemiş ve görece arka plandaki borsalarda ise wash trading hacminin %99’a vardığı gözlemlenmiştir. Kaiko tarafından yapılan incelemede ise Binance borsasının kimi alım/satım çiftleri için işlem ücretlerini kaldırmasıyla o çiftlerde hacmin ne denli arttığını göstermiştir. 

NFT Dünyası’nda Wash Trading

Raporda mercek altına başlık ise NFT’lerde Wash Trading’in konumudur. NFT kitlelerince wash trading’in hacim ve fiyat yarattığı bilinmektedir. NFT pazarına yapay bir ilgi yaratmak ve başka birçok diğer sebeple NFT varlıklarda wash trading gerçekleşmektedir. Diğer token standartlarındaki varlıklardan farklı olarak NFT’ler likit olmayan(donuk) varlıklardır. Bu neticede wash tradinge yönelik işlemler tek seferde, yüksek hacimle ve aşırı değerler yaratacak şekilde gerçekleşmektedir. 

NFT’lerde Wash Trading Neden Yapılmaktadır? 

İlk zamanlarından bu yana NFT’lerin üzerine olan ilginin “hype”lar etrafında şekillendiğini söylemek yanlış olmayacaktır. Koleksiyonlar evreni belirli zaman aralıklarında etrafında ciddi kitleler toplayarak yüksek hacimler yakalamıştır. 

1. Wash Trading ve Hype 

Özellikle NFT koleksiyonları için hacim verilerinin sıkıca takip edildiğini biliyoruz. NFT pazar yerlerinde istatistiksel bir  öngörü olarak hacimler ilk sunulan veriler arasında gelmektedir. NFT yatırımcıları için hacimsel bir hareketliliğin olduğu bir koleksiyon, alım/satım gerçekleştirmek için yatırıma uygun bir alan olarak durmaktadır. 

Bu kapsamda kimi NFT koleksiyonunda varlıklar aynı kişiler arasında alım/satım işlemlerine tabi tutulmakta ve yapay bir hacim yaratılmaktadır. Bu yapay hacim ise NFT koleksiyonlarını NFT pazar yerleri başta olmak üzere birçok yerde öne çıkarmaktadır ve yapay bir ilgi oluşturmaktadır. Yer yer bu yapay hacim koleksiyon sahipleri tarafından gerçekleştirilirken yer yer koleksiyon yatırımcıları tarafından gerçekleştirilmektedir.

2. Token Teşvikleri 

NFT’lerde wash tradingle alakalı en net çıktıları sağlayabildiğimiz konu başlığı pazar yerlerinin token teşvikleridir. Bir uygulama modeli olarak NFT pazar yerleri genellikle NFT’nin yaratıcısına ve platformun kendisine olmak üzere iki kesintide ücret almaktadır. Kimi platformlar ise bu ücretler ve değerlemeler neticesinde fiyatladığı tokenleriyle kullanıcıları ödüllendirmektedir. 

Ödüller ise gerçekleştirilen işlemler, NFT listelemeleri gibi kıstaslar olsa da çoğunlukla alım/satım hacimleri çerçevesinde dağıtılmaktadır. Raporun ilerleyen safhalarında bu teşvik dağıtımlarında wash tradingin nasıl bir yer tuttuğunu tartışıyor olacağız. 

3. Para Aklama 

Direkt olarak wash trade kapsamında tutulmasa da NFT’lerin bir parçası olduğu sanat ürünlerinin para aklamada kullanılan bir metot olduğu iddia edilmiştir. Yine de zincir üstü verilerle hatırı sayılır olarak gösterilebilecek hacimde para aklama vakası, wash trade ile ilişkilendirilmemiştir. 

NFT’lerde Wash Trading Nasıl Saptanır (Metodoloji) 

NFT pazar yerlerinin birçoğu wash trading ile gelen hacmi hesap dışı tutmak adına çeşitli filtreler uygulamaktadır. Ayrıca analizler ortaya koymak adına wash tradingi tespit etmek için çeşitli metotlar geliştirilmiştir. Bu raporda ise NFTBull tarafından geliştirilen metot sonucu elde edilen veriler referans alınacaktır. 

İnorganik olarak gerçekleşen bu işlemleri tespit etmek için dört strateji ele alınmıştır. 

• İlk olarak kapalı bir döngü şeklinde karşılıklı olarak alım satım işlemi yapan adresler tespit edilir. Bu adresler hem alım satım miktarı hem de aynı adresler arasında ondan fazla işlem yapması yönüyle “wash trader” olarak işaretlenir. 
• Bir diğer tespit stratejisi ise NFT koleksiyonunun işlem hacminden yola çıkılarak yapılmaktadır. Hacim dağılımının yüksek bir çoğunluğunun wash tradeler ile oluşabilmesi ihtimaliyle bu yöntem denenmektedir. IRQ (Çeyrekler Açıklığı) yöntemiyle wash trade hacim dağılımının %25 ve %75’lik yüzdelik kısımlarının arası alınmıştır. Fakat bu aralıkta oldukça fazla token wash işlem olarak tespit edilmesi sebebiyle bir kriter daha eklenmiştir. Bu son kriter sonucunda yalnızca nadir ve görece değerli NFT tokenleri tespit edilmektedir. 
• Tüm bu tespit edilen token/işlemler için ise geri filtreleme mekanizması geliştirilmiştir. Nadirlik puanı baz alınan bu mekanizmada her bir koleksiyon için nadirlik skorları oluşturulmuştur. Wash işlem olarak tespit edilen tokenler, nadirlik skorlarına göre tekrar değerlendirilmiştir.  

Pekala bu cüzdanlar arasında wash trade işlemleri nasıl gerçekleşiyor? 

Yukarıda gösterilen cüzdan hareketleri Dreadfulz NFT koleksiyonunda gerçekleşen bir wash trade’yi göstermektedir. Belirli bir token üzerinde hareketle belirli üç cüzdanın ödüllendirmenin yüksek olduğu X2Y2 pazar yerinde işlemler gerçekleştirdiğini gözlemleyebiliriz. 

Bu gibi örneklerden yola çıkarak NFT Wash Trade işlemlerinin hareket modellerini dört ana şemaya ayırabiliriz. 

1) Alıcı = Satıcı 

Çok yaygın bir senaryo olmasa da özellikle NFT hype’sinin ilk ortaya çıktığı zamanlarda görülmüştür. NFT pazar yerinde alım ve satım işlemlerini aynı cüzdan tarafından gerçekleşmiştir. 

2) Geri ve İleri İşlemler

En yaygın görülen ve en çok wash hacmin yaratıldığı hareket modelidir. İki cüzdan adresinin aynı NFT’yi pazar yerinde alım/satım işlemleri gerçekleştirdiği senaryodur. 

3) Üçten Fazla Alım/Satım

Hem bir hareket saptama hem de direkt olarak wash işlem filtreleme metodu olarak yorumlanabilecek bir modeldir.  Fiyatı itibariyle koleksiyon için wash işlem yapmaya müsait NFT’lerin saptanıp tekrar aynı cüzdan adreslerinde gözlemlenmesidir. 

4) Aynı Cüzdandan Fonlanan Alıcı/Satıcılar 

Bu işlem modelinde ise birden çok wash trade işlemi gerçekleştiren adresin aynı merkezi borsa adresinden fonlanması olarak yorumlayabiliriz. Birbiri arasında işlem gerçekleştirmeyen farklı cüzdanlar aynı NFT ile işlemler gerçekleştirip belirli bir merkezi borsa cüzdanıyla çıkış yapmasıyla saptanmaktadır. 

Ethereum Ekosisteminde NFT Wash Trading 

Ethereum ilk koleksiyonlar itibariyle NFT dünyasının gelişimine ışık tutan blok zincir olarak söylenebilir. Birçok pazar yerinin topluluklarını burada geliştirmesi ve ayrıca tüm NFT hacminin yaklaşık olarak %75,6’sının Ethereum’da yer alması sebebiyle wash trading için incelemeye değerdir. 

Aylara Göre NFT Wash Trading Hacmi 

Ethereum zincirinde saptanan tüm NFT Wash Trading hacmi için çarpıcı sayılabilecek istatistikler mevcuttur. Gerçekleşen wash alım satım işlemlerini daha iyi değerlendirebilmek adına Ethereum zincirinde yer alan 46 başat koleksiyon örneklem alınmıştır. 2021-2023 arasında bu koleksiyonlar içerisinde tüm alım satım hacminin %37’si wash işlemlerden gelmektedir. 

2021-2023 arasında tüm alım satım hacminin yaklaşık %45’i Wash işlemlerden gelmektedir. 2022 öncesinde Wash trade hacmi, toplam hacmin ancak %10’unu oluşturduğunu söylenebilirken 2022’nin sonrasıda wash trading hacminde dramatik artışlar gözükmüştür. 

Şu zamana kadar Wash Trade hacminin en yüksek olduğu zaman olarak ise 2022 Ocak olarak gösterebiliriz. Ethereum için NFT furyasının epey hareketli geçtiği bu ayda wash trade hacmi 4,4 Milyar USD’dir. 

Yüzdesel olarak ise Wash Trade hacminin en yüksek olduğu ay %61,09 ile Temmuz 2022 olmaktadır. Bu ay içerisinde NFT pazar yerleri için token teşviklerinin yoğun geçtiğini ve airdrop spekülasyonlarının yer aldığını vurgulamakta fayda vardır.

Aylara Göre Wash Trading Sayısı 

Bütün NFT alım-satım hacminin %37’sinin Wash işlemlerle gerçekleştiği bir senaryoya kıyasla işlem sayısı verileri daha iç açıcıdır. 46 koleksiyon içerisinde bütün NFT alım-satım işlemlerinin sadece %10,5’i wash işlemlerdir. 2021-2023 yılları arasında ise 2022 Nisan’da %17,4 ile en yüksek orandadır. En yüksek işlem sayısı olarak ise 15255 wash alım satım ile yine 2022 Nisan ayının yer aldığını belirtebiliriz. 

Pekala; tüm NFT hacminin neredeyse %37’si wash trade iken nasıl sadece işlemlerin görece daha azı wash işlem olabilmektedir? 

Raporun öncesinde vurgusunun yapıldığı şekilde wash trade işlemleri genellikle iki farklı adres arasında aynı kişi tarafından gerçekleştirilmektedir. İşlemlerin bu şekilde sürekli olarak devam ettirilebilmesi için ise NFT koleksiyonlarının taban fiyatlarından veya nadirliklerine göre biçilen fiyattan olmayacağı aşikardır. Bu sebeple NFT’lerin anlık değerinin oldukça üzerinden alım/satım işlemleri gerçekleşmektedir. 

Çıkarılabilecek bir diğer sonuçsa wash işlem gerçekleştirme eğrisinin görece az bir kitle tarafından benimsenmesidir. NFT pazar yerlerinin filtreleme sistemleri ile teşviklerin azalması ve airdrop ihtimallerinin yer almadığı bir olasılıkta wash alım/satım işlemleri gerçekleştirmek için makul sebepleri azaltmaktadır. 

NFT Pazar Yerlerinde Neler Değişiyor? 

NFT Pazar yerlerini kullanıcıları birçok koleksiyonla ve küratörle tanıştıran platformlar olduğunun farkındayız. Bu noktada NFT pazar yerleri koleksiyonları kendine taşımak, topluluk oluşturmakla sorumludur. LooksRare’in vampir atakları veya diğer pazar yerlerinin teşviklerle kendine daha fazla kullanıcı çekmesindeki temel motivasyon da buradan gelmektedir. Daha fazla hacim ve işlem, ilgili platform için daha fazla getiri demektir. Bu çerçevede wash tradingin nasıl şekillendiğini inceleyelim. 

Hacimce öne çıkan NFT pazar yerleri ve derleyicileri arasında wash trading oranlarına bakacak olursak; 

• LooksRare: %95,96
• X2Y2: %72,92
• Element: %64,44
• OpenSea: %16,06
• Blur: %11,06
• SudoSwap: %10,63 

wash trade yüzdeleriyle en öne çıkanlar arasında gelmektedir. Gelin beraber bu NFT pazar yerlerinin neden wash trade yüzdelerinin yüksek olduğunu konuşalım. 

a) Looksrare

Wash trade hacminin en yüksek olduğu NFT pazar yeri LooksRare, toplam 19,940 Milyar USD’lik wash hacmiyle tüm NFT pazar yerlerinin önünde gelmektedir. Bunun gelişmesinde ise çok temel bir sebep vardır; Token teşvikleri. 

OpenSea’nin NFT pazar yeri baskınlığına karşı kullanıcıları alım satım işlemleri karşılığında ödüllendirmeyi planlayan LooksRare’in çıkışı NFT dünyasında çarpıcı bir izlenim bırakmıştır. Özellikle çıktığı ilk ay içerisinde OpenSea’den hatırı sayılır bir hacim koparmayı başaran LooksRare’in $LOOKS token teşviğini güçlendiren bir diğer şey ise henüz wash işlemlerin filtrelenmemiş olmasıydı. Ayrıca kimi koleksiyonlarda “royalty” ücretlerinin yer almıyor olması da wash işlem yapacak kişileri bu platforma çekmiştir. Fakat çıktığı ilk ayın ardından token teşviklerinin özellikle wash traderlar için kazançlı olmaması sebebiyle yarattığı bu “hype” belirli bir süre sonra sönümlenmiştir. 

b) X2Y2

NFT pazar yeri derleyiciler arasında en bilinen örnek olan X2Y2 toplam 0,93 Milyar USD’lik wash trade hacmiyle ikinci sırada gelmektedir. Öne çıkmasında ise LooksRare’de olduğu gibi bir token ödüllendirmesinin yer aldığını söyleyebiliriz. Benzer bir şekilde platformun ilk zamanlarında ciddi bir “hype” yaratmış ve diğer aylara gelince bu gittikçe azalmıştır. Yine de X2Y2 için fena sayılmayacak bir derecede wash trade hacminin devam ettiğini belirtmekte de fayda vardır. 

Yukarıdaki tablolar ışığında belirtebileceğimiz çarpıcı şeyler mevcuttur. Token getirisine bakacak olursak LooksRare’in X2Y2’dan 21 kat daha çok kazandırdığını söyleyebiliriz. Fakat iki örnekte de öngörülebilecek diğer şey ise ayı piyasasının etkisine bağlı olarak platform tokenlerinin de değerlerinin düştüğüdür. Bu sebeple ilk zamanki getiriyi her iki platform da kullanıcılarına sağlamayı sürdürememiştir. Tüm bu olanlara rağmen LooksRare daha fazla ödül dağıtmış olsa da X2Y2 daha fazla organik hacme sahiptir. 

c) Element

%64,54’lük NFT Wash Trade hacmiyle üçüncü sırada gelen Element NFT pazar yerinin yer almasıdaki temel sebep ise airdroptur. Belirli görevler ve tarihler içerisinde parça parça olacak şekilde kullanıcılara airdrop tanımlaması yapan bir platform olarak kişilerin karşısına çıkmaktadır. 

d) Opensea

NFT pazar yeri devi OpenSea için wash alım satım oranı Haziran 2021’den bu yana %13,54 ile sınırlı kalmıştır. Sürekli olarak airdrop söylentileriyle öne çıkan OpenSea için bu söylentilerin yer yer wash hacme sebep olacağı düşünülebilir. Yine de direkt olarak bir ödüllendirmenin yer almaması sebebiyle wash işlemler için yatırımlanabilir olmadığını belirtmekte fayda var. Tüm bunlara rağmen 2022 Mayıs ayında %25’lik işlem hacmiyle en yüksek wash trade oranını yakalamıştır. 

e) Blur

Platform modeli olarak Element’e benzer bir şekilde olan Blur’da NFT listelemekten, alım-satım işlemlerinden ve belirli zamanlarda yapılan işlemlerden airdrop kazanmak mümkündür. Bu çerçevede şu ana kadar parçalar halinde kutular veren platform potansiyel bir airdrop dinamiğini sürdürerek odağı kendisine çekmektedir. Ayrıca ayı piyasasının koşullarına rağmen çarpıcı sayılabilecek hacimlere sahip Blur için wash trading oranı ise %14,29’dur.

f) SudoSwap

SudoSwap, inlikit durumdaki NFT’leri daha likit duruma getirebilecek bir sudoAMM’i temel alarak çalışan bir NFT pazar yeridir. Bu kapsamda diğer NFT pazar yerlerinden farklı olarak önceden belirlenmiş NFT kriterleri içerisinde NFT’lerle veya ERC-20 standardında tokenlerle likidite sağlanması da yer almaktaydı. Benzer bir vaka olarak airdrop beklentilerinde wash trade hacmi yaratılmış olsa da diğer emsallerine kıyasla daha azdır. 

SudoSwap için %25,25’lik oranla yaklaşık 10 Milyon USD’lik wash trade hacmine sahiptir. 

Token ödüllendirmeleri ve airdrop ihtimallerinin NFT pazar yerlerinde wash trade hacmini arttırdığını gördük. Buna ek olarak ise platform işlem ücretleri ve “royalty” ücretlerinin wash işlemleri azalttığını da söyleyebiliriz. Dolayısıyla pazar manipülasyonları ve teşvik kaynaklı olmayan wash işlemlerin kar getirmeyeceği kabul edilebilir. NFT pazar yerleri için ise kullanıcı dostu olmayan bir ödül dağıtımı olduğu düşünülebilir. Yine de wash hacim o NFT pazar yeri için aşırı getiri sağlayacağından ötürü platform sahipleri tarafından kabul edilebilir noktadadır. 

Koleksiyon Bazında Wash Trade 

Wash trade için ana sebeplerden birinin piyasa manipülasyonu olduğunu belirtmiştik. Bu sebeple koleksiyonlar üzerinde wash işlemlerin koleksiyona değer biçebilmektedir. 

NFTBull tarafından derlenen veriler ışığında inceleyecek olursak wash trade konusunda en öne çıkan NFT koleksiyonları sırasıyla; 

• Terraforms by Mathcastles – %53,88
• Meebits – %37,12
• Crypto Ninja Partners – %12,35
• Otherdeed for Otherside – %12,19
• Bored Ape Kennel Club – %12,16
• NeoTokyo Citizens – %11,8
• INSPIRATI4N – %11,5
• Sappy Seals – %11,19 
• Art Gobblers – %10,6

şeklinde gösterilebilir. 

Bu NFT koleksiyonlarının wash trade ile öne çıkmasında ise geçerli sayılabilecek birkaç sebep mevcuttur. Detaylarını raporun ilerisinde paylaşacağımız üzere wash trade ile öne çıkan adreslerin temel deneme sebebi platform ödülleridir. Teşviklerin yer aldığı platformlarda hacimce yüksek NFT koleksiyonlarının wash trade oranlarının yüksek olduğu rahatlıkla söylenebilir. 

Wash Trade hacmi en yüksek olan on koleksiyonu derlendiğinde ise sırasıyla; 

• Terraforms by Mathcastles: 13975 ETH
• Meebits: 13659 ETH
• Otherdeed for Otherside: 10467 ETH
• Mutant Ape Yacht Club: 4349 ETH
• Bored Ape Kennel Club: 3474 ETH
• Sappy Seals: 3269 ETH
• Bored Ape Yacht Club: 3194 ETH
• goblintown.wtf: 3172 ETH 
• Pudgy Penguins: 2696 ETH
• BEANZ Official: 2458 ETH

şeklindedir. 

Bu çıktıyla wash trade işlemlerinin en yoğun olduğu koleksiyonların kimilerinde en çok wash hacmin de yer aldığını belirtebiliriz. Bu durum kimi NFT pazar yerlerinde, kimi NFT koleksiyonlarının wash trade ile öne çıktığını düşündürtebilir. Bu koleksiyonlarda “royalty” ücretinin olmaması gibi koleksiyonlar özelinde sebeplerle değerlendirebiliriz. 

Cüzdanlar Bize Ne Anlatıyor? 

Ethereum zincirinde yer alan ve hacimce öne çıkan 46 NFT koleksiyonu için wash trade ile ilişkilendirilmiş adres sayısı 52888’tir! İlk bir yorum olarak wash işlem sayısının tüm işlem sayısına kıyasla az olduğunu biliyoruz. Fakat belirli bir filtrelemeyi geçebilecek eşsiz adres sayısının hatırı sayılır derecede çok olduğunu belirtilmelidir. 

Wash işlem sayısı en fazla olan 10 wash trader için ilk bakışta söylenebilecek şey bahsi geçen tüm adreslerin neredeyse sadece NFT alım-satım işlemleri yapıyor olmasıdır. Adresler geneliyle NFT balinaları olarak kabul edilebilmekle beraber içerisinde; 

• NFT Kuratörleri 
• NFT Koleksiyon Sahipleri 
• NFT Influencerları

yer almaktadır. 

Bahsi geçen 10 wash trader için kaç farklı NFT koleksiyonunda wash trade işlemi gerçekleştirdikleri, koleksiyonlar özelinde mi wash trade yapıp yapmadıkları hakkında bilgi verebilir. Sırasıyla en sık wash trader’den en aza doğru; 

Wash Trader 1: 5

Wash Trader 2: 1

Wash Trader 3: 7

Wash Trader 4: 9

Wash Trader 5: 1

Wash Trader 6: 19

Wash Trader 7: 2

Wash Trader 8: 9

Wash Trader 9: 20

Wash Trader 10: 10

olarak belirtilebilir. Buradan çıktıyla wash işlem sayısında direkt bir koleksiyona mı yönelik yoksa birçok koleksiyona yönelik mi olduğu konusunda direkt bir korelasyon yakalanamamaktadır. 

Wash Trader olarak filtrelenen adreslerin hangi koleksiyonlarda yoğunlaştığına baktığımızda ise öne çıkan NFT’ler sırasıyla; 

• Otherdeed for Otherside
• Mutant Ape Yacht Club
• Bored Ape Kennel Club
• Bored Ape Yacht Club
• Meebits
• goblintown.wtf
• Terraforms by Mathcastles 
• Sappy Seals 
• Pudgy Penguins 
• ve Azuki yer almaktadır. 

Burada yer alan NFT koleksiyonları için neden wash işlemlerin yüksek olduğunu gösterebilecek tek bağlam token ödüllerinin yer aldığı NFT pazar yerlerinde yer alıyor olmasıdır. 

Vaka Analizi: Blur Marketplace ve Airdrop

Raporun genelinde token ödüllerinin wash trade ile neredeyse birebir ilişkilendirebildiğini gördük. Bu noktada Blur NFT pazar yerinin 14 Şubat 2023’te gerçekleştirdiği airdrop wash trade/ödül ilişkisini gözlemleyebilmek adına güncel bir vakadır. 

Airdrop’un bir protokolün belirli kullanıcılarının, genellikle kendi topluluklarının üyeleri olan değişken bazı özel kriterleri yerine getiren tokenleri “drop”ladığı zaman olduğunu duymuşsunuzdur. Buradaki akılcıl beklentinin ise

• Sadık kullanıcıları ödüllendirmek hatta bazılarını kıyasla zengin etmek
• Pazarlama stratejisi oluşturmak, yeni toplulukları protokole katmak ve benimsetmek
• Yönetişimi kullanıcılara dağıtarak platformlarını daha merkeziyetsiz hale getirmek 

olduğunu söyleyebiliriz. 

Modeli anlamak açısından Blur Genesis Airdrop’un kriterlerine bakalım: 

• Airdrop 1, Blur pazar yerinin açıldığı 6 ay içerisinde alım satım işlemi yapan herkes için geçerliydi
• Airdrop 2, Kasım 2022’ye kadar aktif olarak işlemler gerçekleştiren ve belirli bir hacmin üzerinde kalan kullanıcılar içindir
• Airdrop 3, Blur içerisinde aktif olarak NFT alım/satım teklifleri veren ve Airdrop 2’de belirlenen hacmin yaklaşık 1-2 katını yapan kullanıcıların yer aldığı airdroptur. 

Buradaki kriterden çıkarımla hacmin yer almasının wash işlemlere kapı açtığı belirgindir. Veriler ışığında bakacak olursak; 

• 360.000.000 adet $BLUR, airdrop kapsamında dağıtılmak üzere kullanıcılara ayırılmıştır. 
• Yaklaşık 20 gün içerisinde 342,388,876 $BLUR airdrop kapsamında cüzdanlara çekildi. Bu miktar airdropa ayırılan tokenlerin %95,11’ine denk gelmektedir. 

Airdrop’a layık görülen 120.5 bin cüzdan adresi için token dağılımı ise şu şekilde; 

• 100.000 – 1 Milyon $BLUR, %0.2 
• 10.000-100.000 $BLUR, %4,6
• 1000-10.000 $BLUR, %23,4
• 100-1000 $BLUR, %40,5
• 100’den daha az, %31,2’sidir. 

Hak sahiplerinin çoğunluğunun 1000’den daha az $BLUR token kazandığını gözlemledik. Pekala en çok $BLUR airdrop hakkı elde eden cüzdanların hareketleri nasıl oldu?

Airdroplara ayrılmış tokenlerin %15,67’sini tutan ilk 50 cüzdanın; 

• 37’si elindeki BLUR tokenlerin tamamını merkezi ve merkeziyetsiz borsalarda satmış
• 6’sı elindeki BLUR tokenlerin belirli bir kısmını merkezi ve merkeziyetsiz borsalarda satmış 
• 7’si elindeki BLUR tokenleri tamamen tutuyor 

BLUR token için bir airdroptan beklenebilecek şekilde kullanıcılar tarafından çekildiği gibi ciddi satışla 5$’dan 0.65 seviyelerine kadar anlık düştüğünü görüldü. Fakat belirli bir süre sonra fiyatının arttığını ve tekrar düşerek belirli bir aralıkta kaldığı gözlemlenmektedir. Henüz BLUR tokeni tamamen tutanlar veya ek olarak alım yapanlar için kârlı bir koşul söz konusu olmasa da dramatik düşüşlerin yaşanmaması kullanıcıların odağını buraya çekmeye değer kılıyor. 

Son olarak; Blur, “Royalty” ücretlerinde uyguladığı esnek stratejiler ve NFT’ler üzerinde sürekli alım/satım işlemleri yapan kitleye yönelik bir pazar yeri olmasıyla öne çıkıyor. Paketler halinde gönderdiği airdrop hatrı sayılır bir süre organik ve wash işlem hacmini pazar yerinde toplamıştır. Lakin daha sürdürülebilir bir platform iş modeli görebilmek adına airdroptan sonra pazar yeri hacminin nasıl olacağı; OpenSea dominansını ne kadar daha kırabileceği, başlıkları önümüzdeki günlerde takip edilmeye değerdir.

Sonuç

NFT Wash Trade işlemleri kripto ekosisteminin kaçınılmaz bir parçası konumundadır. Dönem dönem değişen ödüllendirmeler sebebiyle yer yer daha öne çıkmaktadır. Regülatif taraflar açısından karşı çıkılmaya değer bir nokta olmamasıyla veya NFT pazar yerlerinin direkt olarak karşı çıkması için birf sebep yaratmamasıyla net olarak önüne geçilmeye çalışılan bir konu değildir. 

Bu çerçevede gerek fiyat manipülasyonlarıyla gerek ise token ödüllerinin daralmasıyla wash işlemlerden en çok etkilenenler günlük NFT kullanıcılarıdır. Wash trade, yatırımlanabilir olduğu müddetçe ödül dağıtımının olduğu platformlarda devam edebilecektir. Pazar yerlerinin beklentisi ise her halükarda hacmin platformlarında kalmasından yana olacaktır.  Bu çerçevede NFT’ler üzerinde wash trade’nin önünün kesilmeyeceği kanaatindeyim. 

Yine de yeni NFT platformlarının eşsiz kullanıcı katılımını etkileyebilecek olması ve ERC-1155 tabanlı oyunların varlık dağılımını da etkileyebilecek olması sebebiyle kullanıcıların göz önünde bulundurması gereken bir konudur. Verilerin ışığında bu kapsamda denilebilecek en net şey ise NFT piyasasında  azımsanmayacak derecede yer almış olduğudur.